برت مک گورک، هماهنگ کننده کاخ سفید در امور خاورمیانه و شمال آفریقا، گفت که امید اندکی به دستیابی به توافق با تهران وجود دارد.
او به یک اندیشکده آمریکایی گفته است که ایران می‌خواهد پیش از توافق احتمالی «چیزی به متن موجود اضافه کند».
مک گورک درباره بن‌بست کنونی مذاکرات احیای برجام گفت که ایرانی‌ها قادر به تصمیم گیری نیستند.
نظر این مقام کاخ سفید درباره امتیازاتی که ایران مطالبه کرده، این است که مذاکره‌کنندگان ایران از آمریکا می‌خواهند «چیزی به متن اضافه کند» تا بتوانند نظر موافق علی خامنه‌ای را جلب کنند، اما «ما این کار را انجام نمی‌دهیم.»
ایران قبلاً خواستار لغو «همه» تحریم‌های دولت ترامپ شده بود و البته خارج کردن سپاه از فهرست سازمان‌های تروریستی. به رغم اینکه راب مالی، فرستاده ویژه ایالات متحده در امور ایران در ابتدای مذاکرات احیای برجام به صورت ضمنی با خروج سپاه از فهرست سازمان‌های تروریستی موافقت کرده بود، جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا پس از مخالفت قاطع سناتورهای هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه، به سرعت این ایده را کنار گذاشت.
مالی قرار است روز پنجشنبه یک گزارش محرمانه در مورد وضعیت مذاکرات غیرمستقیم با ایرانی‌ها به کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان ارائه کند.
مک گورک در مورد اختلاف نظر اسرائیل و آمریکا بر سر بحران هسته‌ای ایران گفت که اختلاف دیدگاه‌ها با اسرائیل در مورد «حمله نظامی احتمالی» نیست، بلکه به این موضوع مربوط می‌شود که آیا ایالات متحده همچنان باید برای احیای برجام تلاش کند یا به فشار برای یک توافق «طولانی‌تر و قوی‌تر» روی آورد.
این مقام آمریکایی گفت که در صورت شکست مذاکرات، تحریم‌ها و انزوای دیپلماتیک تشدید خواهد شد. به گفته مک گورک، استفاده از ابزار نظامی آخرین راه‌حل خواهد بود.
همزمان، جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا هم گفت که دولت بایدن هرگز اجازه نخواهد داد ایران توانایی ساخت تسلیحات هسته‌ای داشته باشد. او گفت که متن توافق احیای برجام تکمیل شده و روی میز قرار دارد و اکنون تهران باید تصمیم خود را بگیرد.
کربی همچنین گفت که ایالات متحده همچنان مطمئن خواهد شد که توانایی دفاع از خود و متحدانش را «در برابر طیف دیگری از رفتارهای تهدیدآمیز ایران» دارد. وی به «قابلیت رو به رشد موشک‌های بالستیک ایران» اشاره کرد و گفت که ایران هنوز به «حمایت از گروه‌های تروریستی و تقویت تهدیدات آنها» ادامه می‌دهد.
برنامه جایگزین چیست؟
بن‌بست کنونی در مذاکرات احیای برجام هر دو طرف را مجاب کرده است که خود را برای طرح جایگزین آماده کنند. حسین موسویان، مذاکره‌کننده پیشین جمهوری اسلامی روز چهارشنبه در تحلیل وضعیت کنونی بحران هسته‌ای گفته بود که بهبود روابط با همسایگان باید پلن B ایران برای مقابله با تهدیدات باشد. او البته چشم‌انداز شکست برجام و وضع تهران در آینده بی برجام را تا حدودی تیره و تار تصویر کرده بود:
«در صورت عدم حصول برجام و روی کار آمدن جمهوری خواهان در کاخ سفید، آنها فشار حداکثری خود علیه تهران را ادامه خواهند داد و در این ارتباط با کشور‌های غربی علیه ایران اجماع خواهند داشت. سعی می‌کنند سیاست ایران‌هراسی در منطقه را گسترش دهند و از این موضوعات برای فشار هر چه بیشتر بر تهران استفاده کنند… مصلحت ما ایجاب می‌کند که روابط خوب، منطقی و مناسبی با کشور‌های منطقه داشته باشیم…این روابط حتی منهای برجام نیز باید به پیش برود. اگر برجام شکست خورد بهتر است که ایران پلن B نیز داشته باشد که بتواند موضوع خصومت‌ها بین ایران و آمریکا را نیز که ممکن است به حداکثر برسد به نوعی مدیریت کند.»
در آمریکا هم مدت‌ها است که صحبت در مورد کیفیت برخورد با ایران در صورت شکست مذاکرات احیای برجام به صورت جدی مطرح می‌شود. کاخ سفید موضع خود را به روشنی اعلام کرده است: بازگشت به سیاست فشار حداکثری. البته مقامهای واشنگتن به صورت مستقیم نام «فشار حداکثری» که سیاست ترامپ پس از خروج از برجام بود را بر راه‌حل جایگزینشان نمی‌گذارند ولی توصیفشان از کیفیت برخورد با ایران، همان فشار حداکثری و این بار با مشارکت جدی رفقای اروپایی است.
آخرین دور از مذاکرات غیرمستقیم بین آمریکا و ایران یک ماه پیش در قطر بدون هیچ پیشرفت و تعیین تاریخی برای دور بعد پایان یافت. بایدن هم در جریان سفر خود به خاورمیانه گفت که ایالات متحده «برای همیشه منتظر» نخواهد بود تا ایران به پیشنهادات روی میز پاسخ دهد.
مقامهای غربی می‌گویند نگراند که توافق هسته‌ای دیگر موضوعیتی نداشته باشد. ایران شتاب برنامه هسته‌ای خود را افزایش داده است و پس از صدور قطع‌نامه در نشست اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ۲۷ دوربین نظارتی این نهاد را هم خاموش کرده است.
محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی صبح روز پنجشنبه ۶ مرداد از مجتمع هسته‌ای یو‌سی‌اف اصفهان بازدید کرد .و گفت که در آنجا یک راکتورهای تحقیقاتی راه‌اندازی می‌کند تا «عملیات آزمایش سوخت در بخش‌های مختلف امکان‌پذیر شود.
ایران می‌گوید که حالا به دنبال تولید سوخت راکتورهای اتمی در مجتمع هسته‌ای اصفهان است. از زمان راه‌اندازی نیروگاه هسته‌ای بوشهر، سوخت مورد نیاز آن از روسیه تامین شده است. این جدیدترین برنامه شتاب‌یافته هسته‌ای ایران برای مقابله با فشارهای غرب است.
وضعیت اکنون به گونه‌ای است که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس می‌گوید اگر هم توافق سیاسی برای احیای برجام صورت بگیرد، خیلی دشوار است که بتوان محدودیت‌های فنی آن را به صورت دقیق مشخص کرد. او می‌گوید کاهش سطخ دسترسی و نظارت آژانس بر برنامه هسته‌ای ایران، کار را دشوارتر و پیچیده‌تر از قبل کرده است.
پیشنهاد اروپا، آخرین تلاش‌ها قبل از سقوط بهمن؟
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، که تلاش‌ها برای میانجی‌گری میان آمریکا و ایران را رهبری می‌کند، در مقاله‌ای در روزنامه فایننشال تایمز در روز سه‌شنبه نوشت که پس از ۱۵ ماه مذاکره به این نتیجه رسیده است که «زمان برای سازش‌های اصولی بیشتر به پایان رسیده است.»
بورل نوشت که پیش‌نویس توافقی را روی میز گذاشته است که به طور مفصل به لغو تحریم‌های ایالات متحده و همچنین گام‌های محدودکننده هسته‌ای ایران، می‌پردازد.
بورل نوشت: «این متن، بهترین توافق ممکن است… تصمیم‌گیری‌ها باید هم‌اکنون صورت بگیرد… اگر این توافق رد شود، در خطر یک بحران هسته‌ای خطرناک هستیم».
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران روز چهارشنبه در تماس تلفنی با بورل به وی گفت که اگر آمریکا گامی واقع‌بینانه برای یافتن راه‌حل و دستیابی به توافق بردارد، توافق خوبی در اختیار همه طرف‌ها قرار خواهد گرفت.
عبداللهیان به بورل گفت که ایران از ادامه مسیر دیپلماسی و مذاکرات استقبال می‌کند: «آمریکا همیشه اعلام می‌کند که خواهان توافق است، بنابراین این رویکرد باید در متن توافق و در عمل دیده شود».
بورل به همتای ایرانی خود گفت که آماده است این روند را از طریق ارتباط و مشورت با همه طرف‌ها تسهیل و تسریع کند. وزارت امور خارجه آمریکا و دیگر مقامات دولت بایدن که از طرفداران ارتباط با ایران بوده‌اند، هنوز معتقدند که توافق در دسترس و به نفع ایالات متحده است. علیرغم اینکه آمریکا بارها گفته است که برای دستیابی به توافق با ایران مدت نامحدودی منتظر نخواهد ماند و ادعا کرده که ایران تنها چند هفته تا دستیابی به بمب هسته‌ای فاصله دارد، اما اکنون بیش از یک سال است که دولت بایدن هنوز درها را به روی مذاکرات نبسته است.