فولاد مبارکه: رسانه‌ها و دیگر همدستان نامرئی

در یک رسوایی تاریخی دهم مهرماه امسال تیم الاتحاد عربستان در مرحله مقدماتی لیگ قهرمانان آسیا به دلیل حضور مجسمه قاسم سلیمانی در ورزشگاه نقش جهان حاضر به مسابقه با تیم سپاهان نشد. یک ماه پس این اتفاق و حاشیه‌های جنجالی آن، کمیته انضباطی AFC با اعلام ۰-۳ شدن بازی به سود الاتحاد، سپاهان را دو بازی از میزبانی در نقش‌جهان نیز محروم کرد.

مدتی پس از این رسوایی، محمدرضا ساکت، مدیرعامل این باشگاه ورزشی که نامش هم‌چنان به عنوان یکی از اختلاسگران مالی پرونده ۹۲ هزار میلیاردی قرار گرفته است، از سمت خود استعفا داد.

از مدت‌ها پیش خبرهای مختلفی از احتمال برکناری ساکت منتشر شده بود. محمدرضا ساکت، مدیرعامل برکنارشده سپاهان اصفهان، بامداد پنجشنبه ۱۶ آذر با انتشار متن استعفایش در وب‌سایت این باشگاه، خطاب به هیئت‌مدیره فولاد مبارکه اصفهان مدعی شد که «با توجه به تاکید رسمی یکی از دستگاه‌های محترم نظارتی مبنی بر به‌کار نگرفتن بازنشستگان در سمت‌های دولتی» مجبور به استعفا شده است، اما گفته می‌شود برکناری ساکت نه به دلیل متن ادعایی او، بلکه دلیل آن اختلاس مالی او در این باشگاه ورزشی بوده است.

آنچه در زیر می‌خوانید، سومین قسمت از مجموعه پژوهشی «زمانه» درباره فساد مالی حول و حوش باشگاه فولاد مبارکه سپاهان است که سال گذشته تهیه شد اما وقوع قیام ژینا انتشار آن را به تعویق انداخت.

بخش قابل توجهی  از اقدامات شرکت فولاد مبارکه به سرپوش گذاشتن روی تخلفات مربوط می‌شود. روابط عمومی این شرکت هزینه نسبتاً هنگفتی را در همین راستا خرج رسانه‌ها کرده است.

این هزینه‌ها عمدتاً در حوزه روابط عمومی و گاه در پوشش برخی پروژه‌ها برای لاپوشانی انتقاداتی که به فولاد مبلارکه وارد شده، به کار رفته است.

ده‌ها رسانه در گزارش مجلس متهم شده‌اند که از شرکت پول گرفته‌اند. برخی رسانه‌ها پس از انتشار گزارش مجلس آن را بی اهمیت جلوه دادند و سعی کردند که نام فساد را از تخلف‌ها بزدایند.

به عنوان مثال  اقتصاد آنلاین  در گزارشی نوشت:

بسیاری از این تخلفات که در گزارش نام برده شده، اصلا فساد نیست.

در حالی برخی رسانه‌های نزدیک به افراد منتفع از اموال بذل و بخشش‌شده توسط فولاد تخلفات را ناچیز می‌شمرند که هر کدام از موارد تخلف در صورت اثبات حتی ممکن است با مجازات حبس همراه باشد.

اخلال در سیستم بورس و حسابسازی در سود و زیان شرکت‌ها چیزی بسیار بالاتر از یک تخلف ساده است و زیان آن متوجه نظام اقتصادی و تعداد زیادی از شهروندان می‌شود.

فولاد مبارکه و مدیران آن شبکه‌های تو درتویی ایجاد کرده‌ بودند که شرکت‌های تابعه و شرکت فولاد هر دو طرف معامله بودند و رقمی بسیار بیش از ۹۲ هزار میلیارد تومانی که در گزارش مجلس محاسبه شده، از طریق این شبکه در میان حلقه متصل به مدیران فولاد و سیاستمداران فاسد حامی آن‌ها تقسیم می‌شده است.

از همین رو است که تقلیل دادن این گزارش به رقم ۹۲ هزار میلیارد تومان و کوچک شمردن آنچه در فولاد و شرکت‌های نظایر آن می‌گذرد و نام تخلف ساده بر آن گذاشتن در حقیقت سرپوش گذاشتن بر روی فسادی به مراتب بزرگتر و به نوعی همدستی پنهان با متخلفان و فاسدان اقتصادی است.

مجلس در گزارش خود به پرداخت‌های غیرمتعارف اشاره کرده و در این میان نام چند رسانه و فعال رسانه‌ای برده شده است. قرارداد رسانه‌ای با شرکت فرداد سیال چهارفصل و قراردادهای غیرمتعارف با موسسه دنیای اقتصاد و قرارداد با خانم مینو هوشمندپور از این جمله است.

در گزارش هیات تحقیق و تفحص به ماهنامه‌ای اشاره شده که به گفته مجلس محمد عطریانفر (روزنامه‌نگار، سردبیر سابق روزنامه همشهری و عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی) از طریق واسطه‌ یعنی خانم هوشمندپور پشت آن بوده  است. قرارداد این ماهنامه مبلغ ۹۰۰ میلیون تومان برای سال اول، یک میلیارد تومان برای سال دوم و دو میلیارد برای سال سوم بوده است.

کمی پس از انتشار مجلس دیده‌بان ایران مدعی شد به اسنادی دست پیدا کرده که نشان می‌دهد بسیاری از رسانه‌های کشور در دو سال اخیر برای انجام امور رسانه‌ای فولاد مبارکه هزینه دریافت کرده‌اند و از اسامی ۲۳۶ رسانه نام برد.

در گزارش مجلس به پرداخت‌ها به صدا‌و‌سیما هم اشاره شده اما سازمان صدا و سیما نیز در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که پرداخت‌ها در راستای قراردادی بوده که شرکت فولاد مبارکه از سال ۱۳۹۰ به منظور پخش آگهی با این سازمان منعقد کرده است.

کمی پس از انتشار مجلس دیده‌بان ایران ــ وب‌سایت خبری نزدیک به بخشی از اصلاح‌طلبان ــ مدعی شد به اسنادی دست پیدا کرده که نشان می‌دهد بسیاری از رسانه‌های کشور در دوسال اخیر با شرکت فولاد مبارکه ارتباط داشته و برای انجام امور رسانه‌ای این مجموعه صنعتی، هزینه دریافت کرده‌اند و از اسامی ۲۳۶ رسانه نام برد.

برخی معتقدند که اخذ پول از صنایع برای انتشار آگهی و انجام کار اقتصادی از سوی رسانه‌ها یک عمل کاملا قانونی است. با این وجود رسانه‌هایی که نام آنها در گزارش مجلس برده شده یا بعدا توسط دیدبان مردم از آنها نام برده شده به سادگی می‌توانند با انتشار ریز ارقام و محل خرج آن‌ها دراین مورد شفافیت سازی کرده و ابهام‌ها را بر طرف کنند.

عباس عبدی، فعال سیاسی – که خود زمانی در رسانه‌ها فعالیت داشته- در گفت‌وگو با ایسنا، در پاسخ به آن پرسش که دلیل این شکل از فساد در فولاد مبارکه که خیلی از نهادها، افراد سیاسی و غیر سیاسی، رسانه‌ها و حتی فعالین فضای مجازی به آن آلوده شده‌اند، چیست؟  گفت:

رسانه‌ها در ایران واجد کارکرد اصلی خود نیستند. آنها باید اطلاع‌رسانی و نظارت کنند و نمی‌کنند، ولی فضای کلی رسانه‌های جریان اصلی به بیراهه کشیده شده و رسانه های دیگر هم نمی توانند آن دسته از رسانه ها را کنترل کنند.

این که روزی  اتهامات واردشده به مدیران و دیگرانی که اسم‌‌آنها در گزارش تحقیق و تفحص مطرح شده در دادگاهی مطرح شود روشن و قابل پیش بینی نیست.

ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران در واکنش به انتشار گزارش هیات تحقیق و تفحص مجلس از فولاد مبارکه اصفهان، دستور برکناری تمامی متخلفان در فولاد مبارکه را صادر کرد اما گفت این فسادها ربطی به حکومت ندارد و نظام جمهوری اسلامی پاک پاک است.