دست رد پوتین به طرح صلح رهبران آفریقا

هیئتی از رهبران کشورهای آفریقا برای میانجیگری صلح و ترغیب طرف‌های جنگ در اوکراین به مذاکره، روز شنبه به سن‌پترزبورگ رفتند. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه در دیدار با نمایندگان سنگال، مصر، زامبیا، اوگاندا، جمهوری کنگو، کومور و آفریقای جنوبی از مذاکرات استقبال کرد اما در عین‌حال موارد مطرح در طرح صلح پیشنهادی آفریقا را «اشتباه» خواند و رد کرد.

رهبران آفریقا به دنبال توافق بر سر مجموعه‌ای از «اقدام‌ها در جهت اعتمادسازی» میان مسکو و کی‌یف به منطقه سفر کرده‌اند. این هیئت روز جمعه در کیف با ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین گفت‌وگو کرد.

ولودیمیر زلنسکی، در این دیدار گفت مذاکرات صلح مستلزم خروج مسکو از اراضی اشغالی اوکراین است. شرطی که روسیه پیشتر اعلام کرده که قابل مذاکره نیست. زلنسکی از رهبران آفریقایی درخواست کرد که به عنوان اقدامی اعتمادساز، پوتین را برای آزادی زندانیان سیاسی تحت فشار قرار دهند.

در نشست روز شنبه در سن‌پترزبورگ رئیس جمهوری کومور، سنگال و آفریقای جنوبی در سخنرانی‌های خود طرحی را برای توافق پیشنهاد کردند که مبتنی بر پذیرش مرزهای بین‌المللی به‌رسمیت‌شناخته‌شده بود.

سیریل رامافوسا، رئیس جمهوری آفریقای جنوبی در سخنرانی خود گفت که جنگ در اوکراین بر قاره آفریقا و بسیاری از کشورهای دیگر تأثیر منفی گذاشته و باید متوقف شود. او تأکید کرد:‌

هیئت متشکل از هشت رهبر آفریقایی «با یک پیام بسیار روشن» آمده است:‌ این جنگ باید پایان یابد… باید از طریق مذاکره و از طریق ابزارهای دیپلماتیک حل و فصل شود.

غزالی عثمانی، رئیس جمهوری کومور که در حال حاضر ریاست اتحادیه آفریقا را بر عهده دارد هم خطاب به پوتین گفت: «ما آمده ایم تا به حرف شما گوش دهیم و از طریق شما صدای مردم روسیه را بشنویم. ما می‌خواهیم شما را تشویق کنیم که با اوکراین وارد مذاکره شوید.»

کشورهای آفریقایی بر سر جنگ در اوکراین اختلاف نظر دارند. برخی از آنها از اوکراین حمایت می‌کنند، در حالی که برخی دیگر موضع بی‌طرفی اتخاذ کرده یا به سمت مسکو گرایش پیدا کرده اند.

«مسئول مشکلات آفریقا روسیه نیست، غرب است»

پوتین سخنرانی‌ها را قطع و مواضع پیشین خود را تکرار کرد. او گفت: اوکراین و متحدان غربی‌اش مدت ها قبل از اعزام نیروهای مسلح روسیه به مرز در فوریه سال گذشته، درگیری را آغاز کرده بودند. ادعایی که اوکراین و غرب رد می‌کنند.

پوتین تأکید کرد که مسئول افزایش شدید قیمت جهانی مواد غذایی در اوایل سال گذشته که آفریقا را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده، غرب است نه آن‌چه روسیه آن‌را «عملیات نظامی ویژه» در اوکراین می‌نامد. او خطاب به هیئت آفریقایی گفت که صادرات غلات اوکراین از بنادر دریای سیاه که سال ۲۰۲۲ با توافق روسیه انجام شد، هیچ گره‌ای از مشکلات آفریقا و گرانی مواد غذایی در این قاره باز نمی‌کند زیرا به گفته او این غلات عمدتاً به کشورهای ثروتمند صادر شده‌اند و تنها ۳ درصد آن‌ها به فقیرترین کشورها رسیده است.

رئيس جمهوری روسیه افزود که این کشور هرگز مذاکره با طرف اوکراینی را «که توسط کیف مسدود شده»، رد نکرده است. با این حال، مسکو مکرراً گفته که هرگونه پیمان صلح باید «واقعیت‌های جدید» را دربرداشته باشد، به این معنی که پنج استان اوکراین که مسکو آن‌ها را ضمیمه خاک روسیه اعلام کرده و در حال حاضر چهار استان را تاحدی اشغال کرده است، به‌عنوان واقعیت جدید به‌رسمیت شناخته شود. امری که خط قرمز کی‌یف محسوب می‌شود.

نیروهای اوکراین هفته گذشته یک حمله متقابل را برای عقب‌راندن نیروهای روسیه از مناطقی از جنوب و شرق اوکراین آغاز کردند.

پوتین در ادامه گفت که مسکو آماده گفت‌وگوی سازنده با هر کسی‌ست که می‌خواهد صلح را بر اساس اصول انصاف و اذعان به منافع مشروع طرف‌ها برقرار کند.

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه هم در یک مصاحبه تلویزیونی گفت که مسکو «رویکردهای اصلی طرح آفریقا» را می‌پذیرد.

لاوروف افزود که رهبران آفریقایی هیچ پیامی از سوی زلنسکی برای رهبر روسیه نیاورده اند.

در عین‌حال رسانه‌های روسیه به نقل ازدیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین نوشتند که «تحقق این طرح دشوار است». او به خبرگزاری روسی ایزوستیا گفت:‌

پیش‌بینی تصمیم نهایی در اینجا به سختی امکان‌پذیر است، اما می‌توانم بگویم که با قضاوت عملی بر اساس وضعیت موجود، این توافق هیچ شانسی ندارد.

به‌نظر می‌رسد روسیه قصد دارد توافق تضمین صادرات امن غلات از دریای سیاه را هم لغو کند. دیمیتری پسکوف در اظهاراتش اشاره کرد که «هیچ شانسی» برای تمدید قرارداد به اوکراین برای صادرات ایمن غلات از طریق دریای سیاه از طریق آب های تحت کنترل روسیه وجود ندارد.

پسکوف اما افزود که پوتین به این طرح ۱۰ بندی که سیریل رامافوسا، رئیس جمهوری آفریقای جنوبی در سخنرانی خود بیان کرد علاقه نشان داده است و روسیه به گفت‌وگو با کشورهای آفریقایی ادامه خواهد داد.

رامافوسا پیشتر گفته بود که قرار است گفت‌وگوهای دوجانبه‌ای را با روسیه در ماه اوت و با حضور برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی میزبانی کند اما در سن‌پترزبورگ به این قرار اشاره‌ای نکرد.

از آنجایی که دادگاه کیفری بین‌المللی در ماه مارس پوتین را به اتهام جنایات جنگی متهم کرده است – اتهامی که پوتین رد می‌کند – آفریقای جنوبی به‌عنوان عضوی از دادگاه در موقعیت مناسبی قرار ندارد و در صورت سفر پوتین به این کشور ملزم به دستگیری اوست.