توافقنامه آمریکا و روسیه روند تحولات سوریه را وارد فصل جدیدی کرد. اجرای موفق این توافقنامه رویارویی‌ها در عرصه سیاسی سوریه و اتفاقات مربوط به آن در جهان و دنیا را به سمت مسیر جدیدی میبرد. تا کنون وضعیت برد – برد بر مصالحه طرفین نزاع سوریه حاکم است. طرفین فعلا خوشحال هستند و هر دو احساس پیروزی دارند.
اگر چه روسیه و آمریکا بازیگران مذاکره و دستیابی به موافقت نامه بودند. اما دیگر کشور‌ها نیز میدان‌داری آنها را در عمل پذیرفتند. چین، ایران، حزب‌الله لبنان، مصر و عراق با ابتکار روسیه همراهی کردند. بریتانیا، فرانسه، اتحادیه عرب، کانادا، استرالیا، ترکیه، عربستان سعودی، اسرائیل، قطر، کویت و امارات نیز پشتیبان آمریکا بودند.
زمانی که کاخ سفید درصدد رفع مانع مخالفت اکثریت کنگره آمریکا با حمله نظامی محدود و کوچک بود، ناگاه موافقت غیرمنتظره دولت روسیه با خلع سلاح شیمیایی اوضاع را دگرگون ساخت. نقطه شروع ماجرا سخنان جان کری در لندن و در جریان مذاکره به اتحادیه اروپا بود. کری تهدید کرد تنها راه جلوگیری از جنگ، تحویل فوری سلاحهای شیمیایی از سوی حکومت سوریه است. هنوز معلوم نیست این سخن کری بر روی طرحی حساب شده بود یا اینکه موضع شخصی وی را بازتاب داد.
هنوز معلوم نیست سخن کری در تحویل سلاح شیمیایی سوریه به عنوان شرط پرهیز از جنگ، طرحی حساب شده بود یا موضع شخصی وی را بازتاب داد.
روسیه بلافاصله پیشنهاد خلع سلاح داوطلبانه در ازای توقف حمله نظامی را مطرح کرد که با پاسخ مثبت بشار اسد مواجه شد.
اوباما نیز از پیشنهاد روسیه استقبال کرد ولی در عین حال متذکر شد که تهدید به حمله نظامی از روی میز برداشته نمی‌شود. او از کنگره خواست تصمیم‌گیری در خصوص طرح حمله نظامی بازدارنده به سوریه را به تعویق بیاندازند.
در مرحله آخر لاوروف و جان کری در ژنو ملاقات کردند تا در نهایت در روز شنبه (۱۴ سپتامبر) توافق دو کشور به صورت رسمی اعلام شود. محور‌های اصلی این توافق شامل اعلام فهرست کلیه موجودی‌های زرادخانه شیمیایی دولت سوریه به سازمان ملل ظرف یک هفته، نابودی تجهیزات ساخت، ترکیب و پرکردن گاز‌های سمی تا ماه نوامبر، از بین بردن کلیه سلاح‌ها و مواد شیمیایی تا نیمه سال ۲۰۱۴ و آماده کردن پیش‌نویس قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل برای مجازات حکومت سوریه در صورت تخطی از اجرای موافقتنامه یاد شده است.
در ادامه کوشش میشود به اختصار پسامد‌های کوتاه مدت این توافقنامه تشریح گردد:
منتفی شدن موقت حمله نظامی
این توافقنامه حمله نظامی محدود را به تعلیق در آورد. دولت آمریکا تا پیش از این اصرار داشت عملیات هوایی چند روزه‌ای را با هدف قرار دادن ۵۰ نقطه کلیدی و استراتژیک نظامی سوریه سازماندهی کند. اگرچه دولت آمریکا با مانع مخالفت محتمل کنگره امریکا مواجه بود ولی عزمش را جزم کرده بود تا اراده‌اش مبنی بر عدم تحمل به عبور از خطوط قرمز تعیین شده و استفاده احتمالی بشار اسد از بمب شبمیایی را اعلام کند. ابعاد حمله به صورت محدود و کنترل شده طراحی شده بود.
دولت اوباما از ابتدا با کراهت متمایل به حمله نظامی شد و دخالت مسلحانه در سوریه انتخاب اوباما نبود. اینک در صورت پایبندی دولت سوریه به مفاد قرارداد و همراهی روسیه، دستاورد‌هایی که دولت آمریکا کسب کرده بیشتر از حمله محدود و تنبیهی است.
اکنون دیگر موجبی برای تنبیه بشار اسد و جلوگیری از اقدام وی در استفاده از بمب شیمیایی وجود ندارد.
همچنین تصمیم‌گیری در خصوص موافقت و یا مخالفت با طرح پیشنهادی معطوف به سوریه اوباما در مجلس سنا به تعویق افتاده تا تکلیف روند اجرای مذاکرات مشخص شود.
رضایت دولت اوباما
دولت اوباما از ابتدا با کراهت و از سر اجبار متمایل به حمله نظامی شد. دخالت مسلحانه در سوریه انتخاب و تصمیم اوباما نبود. اینک در صورت پایبندی دولت سوریه به مفاد قرار داد و همراهی روسیه، دستاورد‌هایی که دولت آمریکا کسب کرده بیشتر از حمله محدود و تنبیهی است.
این حمله حتی اگر با عدم واکنش تلافی‌جویانه بشار اسد و متحدانش مواجه میشد باز تضمینی وجود نداشت که توانمندی دولت سوریه در استفاده از جنگ‌افزار‌های شیمیایی را از بین ببرد. اما اکنون کل ساختار و محتوی سلاحهای شیمیایی حکومت سوریه در شرف نابودی است. ابتکار روسیه و پذیرش سوریه در واکنش به تهدید آمریکا به حمله نظامی و باز گذاشتن مفر، عرضه شد. بدون فشار آمریکا، خلع سلاح شیمیایی دولت سوریه دور از انتظار بود. حکومت سوریه تا پیش از این ماجرا حتی زیر بار نرفته بود تا به صورت رسمی اعلام کند که سلاح شیمیایی در اختیار دارد.
موفقیت روسیه در میانجیگری
روسیه در این ماجرا توان خود در جلوگیری از حمله نظامی امریکا خارج از تصمیم شورای امنیت سازمان ملل را نشان داد. از اینرو میانجیگری برای پیش بردن راه حل دیپلماتیک در حل مشکلات سوریه موفقیتی برای روسیه در سطح جهان است.
استراتژی روسیه از ابتدا ممانعت از حمله نظامی امریکا در وهله اول، سپس در صورت عدم موفقیت محدود سازی آن و در نهایت سرزنش بود. اما فعلا به نظر می‌رسد استراتژی روس‌ها در فاز اول محقق شده است. البته روسیه با ترغیب و اقناع حکومت سوریه به برچیدن سلاحهای شیمیایی به نوعی از مواضع همسو با القاعده نسبت داده بود. همچنین منتفی شدن حمله نظامی آمریکا باعث جلوگیری از تضعیف بیشتر سازمان ملل نیز شد.
روسیه در این ماجرا توان خود در جلوگیری از حمله نظامی امریکا خارج از تصمیم شورای امنیت سازمان ملل را نشان داد. پیشبرد راه حل دیپلماتیک در بحران سوریه موفقیتی برای روسیه در سطح جهان است.
شکل‌گیری دخالت نظامی دیگری بدون موافقت شورای امنیت سازمان ملل، قدرت بازدارندگی روسیه در مهار غرب و هدایت مسیر تعاملات بین‌المللی بر اساس موازنه قوای حاکم در شورای امنیت سازمان ملل را کاهش می‌داد.
آسیب پذیری سوریه نسبت به مداخله نظامی خارجی
اگر چه حمله نظامی مورد نظر آمریکا در ابعاد کوچک و محدود برنامه ریزی شده بود و غالب پیش‌بینی‌ها بر این فرض استوار بود که حمله احتمالی یاد شده تغییر استراتژیکی در جنگ داخلی سوریه ایجاد نمی‌کند. اما نسبت به همین نیز آسیب‌پذیری خود را نشان داد.
علی‌رغم برخی از تهدید‌ها، تصمیم‌گیران اصلی فروریختن حکومت سوریه، پرهیز از مداخله نظامی خارجی در سوریه را به مصلحت نمی‌دانستند و هزینه‌های آن را سنگین ارزیابی می‌کردند.
دولت روسیه و جمهوری اسلامی نیز در این نگرش هم عقیده بودند و بلند شدن دوباره صدای انفجار موشک‌های آمریکایی در منطقه خلیج فارس را موجب به هم خوردن موازنه قوا بشمار می‌آوردند.
بنابراین اقداماتی چون طرح پیشنهاد خلع‌سلاح شیمیایی سوریه توسط روسیه، پذیرش بشار اسد و همراهی جمهوری اسلامی ایران در تعارض با ادعا‌هایی بود که نسبت به وخیم تر شدن اوضاع و واکنش‌های پشیمانی‌آور در قبال حمله آمریکا هشدار می‌دادند. این مسئله فضایی را باز کرده است تا مخالفان سوری خواهان اعمال روشی مشابه برای جلوگیری از استفاده حکومت سوریه از بمباران هوایی و پرتاب موشک در جنگ داخلی سوریه شوند.
فرصتی دیگر برای حل دیپلماتیک و مسالمت‌آمیز فاجعه انسانی گسترده در سوریه
موفقیت در جمع آوری سلاحهای شیمیایی در سوریه راه را برای کار بست دیپلماسی و راهکار‌های بینابینی برای متوقف کردن جنگ داخلی در روسیه و گذار سیاسی باز کرده است. در حال حاضر رویارویی ارتش سوریه و مخالفان مسلح سوری به نوعی بن‌بست رسیده است.
دولت سوریه پذیرش داوطلبانه خلع سلاح اتمی را در قالب تلاش این دولت برای آشتی ملی تبیین کرده است. این اقدام، ظرفیت بالقوه خشونت‌ورزی حکومت سوریه را کاهش میدهد.
ارتش آزاد سوریه و ائتلاف ملی مخالفان، موافق حمله نظامی آمریکا بودند. آنها بشار اسد را به فریبکاری متهم میکنند که با دست‌آویز قرار دادن خلع سلاح شیمیایی در پی خریدن وقت و اعمال خشونت بیشتر در سرکوب خونین جنبش اعتراضی مردم سوریه است.
اما واگذاری سلاحهای شیمیایی دست اسد را در استفاده از سلاحهای غیر متعارف در خاموش کردن اعتراضات و مقاومت‌های مسلحانه محدود می کند. پیامد این رویداد کاهش ظرفیت بالقوه خشونت‌ورزی حکومت سوریه است و همچنین جلوی تبعات منفی و نتایج غیر قابل پیش‌بینی اقدام نظامی را می‌گیرد.
البته اپوزیسیون سوریه در مجموع از این اقدام نا خرسند است و تمایل داشت که حمله نظامی آمریکا به سوریه رخ دهد و حتی از گسترش آن به رویارویی نا محدود تا سقوط اسد استقبال می‌کردند. اما اینک دوباره فرصتی فراهم شده است تا ظرفیت دیپلماسی در گشودن گره سوریه سنجیده شود.
در عین حال دولت آمریکا به موازات، در زمینه تجهیز بخش میانه‌رو و غیر اسلام‌گرای مخالفان سوری به سلاح و آموزش فعال است. ولی اعلام کرده است موشک‌های ضدهواپیما و تانک در اختیارشان نمی‌گذارد. دولت سوریه پذیرش داوطلبانه خلع سلاح اتمی را در قالب تلاش این دولت برای آشتی ملی تبیین کرده است.
اجرای موافقتنامه، تاثیر خاصی در موازنه قوای موجود در سوریه باقی نمی‌گذارد اما در صورتی که بشار اسد برخورد متفاوتی را در درگیری با مخالفان نشان ندهد، عرصه برای کاهش تنش‌ها و متوقف شدن بزرگترین تراژدی انسانی در قرن بیست و یکم مساعد می‌گردد.
تحلیل فوق و تشریح پیامد‌ها بر این فرض استوار است که دولت سوریه و حامی‌اش روسیه، اراده جدی و لازم برای خلع‌سلاح شیمیایی را در چارچوب زمانی توافق شده دارند. در غیر این صورت خود این مسئله تبدیل به موضعی برای تنش بیشتر و در نتیجه تسهیل حمله نظامی بازدارنده و تنبیهی میشود.
تحولات کنونی در سوریه آزمایشگاه خوبی برای سنجش نسبت پیچیده جنگ و صلح است که در سیاست عملی، قابل تقلیل به دو موجودیت کاملا متمایز، متضاد و جدا از هم نیست.
به بهانه اظهارات پرزیدنت اوباما در مورد ایران مجبورم نکاتی چند را که همیشه آمریکاییان ( دموکرات ها به خصوص ) فراموش میکنند یاد آور شوم . بنده کاملا به مکانیزم و ساختار سیاست های آمریکاییان در مورد ایران و خا ور میانه آشنا هستم و منظور آنها را از نحوه برخورد آنها با مسائل خاورمیانه و ایران درک میکنم اما این سیاست ها به دلایلی که خواهم گفت در مورد ایران ( مردم و حکومت) کار نمی کند .
آقای رئیس جمهور !
مردم ایران در عین پیچیدگی های رفتاری و اخلاقی بسیار سا ده و مستقیم هستند . به همین دلیل همیشه شما را با شگفتی غافل گیر میکنند .
مردم ایران بیش از مردم هر کشور دیگری دارای غرور ملی ، و تشنه احترام و پایبند به حفظ ابرو هستند . در عین حال عبور از ماجراهای خطرناک و حمله ها و تجاوزها و حواد ث ناگوار بسیار به آنها آموخته که سیگنال های خطر را به مو قع ببینند و با حفظ حیثیت و ابرو به مو قع کنار بکشند و تا آمدن موج بعدی صبر کنند. نکته ظریفی که در اینجاست این است که آنها زبان تهدید را نمی پذیرند و اگر کار به جایی برسد که عقب نشینی برای آنها فضاحت با ر باشد به هر قیمتی ولو نابودی خودشان خواهند ایستاد . اینرا روس ها و انگلیسی ها خیلی خوب میدانند چون سالها ایران تحت نفوذ آنها بوده اما متاسفانه دموکرات های امریکا که به لحاظ ژنتیک سیاسی محبوب ترین و نزدیکترین سیاستمداران غربی به ایرانیها هستند ، ناموفق ترین آنها در برقراری ارتباط با ایرانیها و همراه کردن آنها با سیاست های خود بوده اند . هر با ر که یک دموکرات در امریکا سر کار می اید ثبا ت سیاسی ایران در هم میریزد حالا چه یک رژیم هوادار امریکا آنجا باشد چه مخالف . شما دوستان و مخالفین خودتان در ایران را به یک اندازه متعجب میکنید ، می آزارید و نا امید میکنید .
ترومن شما به مصدق قهرمان استقلال ملی ما پیشنهاد خفت با ر ٥٠ – ٥٠ با امریکا به جای انگلیس یا روسیه را میدهد و وقتی ان نجیب زاده پایبند به
ا صو ل ،استقلال ملی وحا کمیت قانون نمی پذیرد در حالیکه روس و انگلیس در ته دل به شما میخندند با مشارکت آنها کودتایی علیه او ترتیب میدهید و چند سال بعد همان شاه را کندی شما مجبور میکند که نخست وزیر دلخواه او را سر کار بیاورد و در سال ٧٩ کارتر شما همان شاه را که مملکت را با خون دل مدرن کرده مجبور میکند کشورش را آنگونه که کارتر میپسندد اداره کند ( اشتباه نکنید من میدانم در تمام موارد فوق شما میخواستید ایران اباد و آزاد و دمکرات و متحد امریکا باشد ، اما آنچه شما ها مرتب فراموش میکردید این حقیقت بود که ایرانیها دوست ندارند که تهدید شوند و یا به آنها دیکته شود چه باید بکنند یا جه نباید بکنند ، مشکل آنها با این ج ا هم همین است . اما ج ا مثل روس و انگلیس با زیرکی این تهدید و اجبار را در ملحفه حفظ غرور ملی ایرانیها میپیچد و به خورد آنها میدهد )
در حالیکه اسد را تا این اندازه تحمل میکنید و عربستان سعودی و پوتین و …..
روی دیگر سکه ایرانیها باهوش بودن آنها به هنگام بروز خطر .است کافیست به آنها سیگنال محکم و غیر قا بل تفسیر بفرستید و اشاره دقیق بکنید نه اینکه مستقیما آنها را تهدید .کنید ،هر گونه تعلل ، توجیه ،دو دلی ، سیگنال ها ی متناقض کار کرد معکو سی دارد .
فکر اینکه آنها در برابر قدرتی زانو بزنند را از سر بیرون کنید . باید آنها را مجاب کنید که به نفع آنهاست به سویی که شما میخواهید بروند و به آنها اطمینان دهید که نگران حیثیت و آبروی آنها هستید .
مثل این پوتین که زیرکانه هر با ر قول مو شک میدهد و نیروگاه و دائم میگوید ایران حق دارد اما به هیچ کدام آنها عمل هم نمی کند
آقای رئیس جمهور
متا سفانه شما هم مثل اخلاف خود کاملا در مسیر پیچیده و پر ابهامی گام برمیدارید که نهایتا برای ایران گران تمام خواهد شد . شما با عدم حمله به سوریه به دولت ایران پیغام دادید که در برابر ماجراجویی های آنها ممکن است کوتاه بیایید ، آنها پیام پوتین را که با صراحت و بدون تغییر از اول گفت امریکا نباید به کشور های دیگر حمله کند و بعد هم با بازی شما را وادار کرد به اسد ١٦ماه فرصت بدهید بهتر و راحت تر از پیام متغییر و پر توجیه و چند وجهی شما به مشکل سوریه می فهمند.
سیاست پیچیده شما چنان مشکل آفرین بود که حتا خانم مهر انگیز کار که روزنامه نگار و فعا ل سیاسی مخالف رژیم است را به اشتباه انداخت تا جایی که سیاست پوتین را ستود !
آقای رئیس جمهور
کاملا حق با سناتور مک کین و لیندزی گراهام است . در ایران حد اقل سیاست شما حمل بر ضعف و ناتوانی خواهد شد و پیام غلطی به ایرانیان داده میشود ، اگر چه من میدانم که چنین نیست و همه شما در برابر دستیابی ایران به سلاح اتمی سیاست واحدی دارید و همین شخص شما به ایران حمله خواهید کرد چون شما هم مثل ترومن و کارتر دست آخر چاره دیگری نخوا هید دا شت بین اینکه بدنامی کودتا و جنگ را بپذیرید یا بگذارید یک دست و پا چلفتی خودپسندی مثل پوتین ایران را ببلعد
در حالیکه اگر ٥ موشک به سوریه میزدید اسد سرنگون نمیشد ولی پیام شما در تهران دریافت میشد پوتین هم فرصت خودنمایی پیدا نمیکرد مثل زمان جنگ عراق با ا یرا ن و زدن سکوی نفتی و هواپیمای مسافربری . البته من چنان جنایتی را توصیه نمیکنم اما زدن مراکز نظامیان جنایت کار اسد و یا کشتن تروریست های القاعده با بهپاد اصلا اشکالی ندارد اگر قرار باشد شما ناچارا بعد ها ایران را با بمب اتمی بزنید یا یک جنگ خونین علیه مردم ایران راه بیندازید
برای جلوگیری از هر سو تفاهمی باز تکرار میکنم که دادن سیگنال غلط کار را از دیپلماسی که مورد تایید من است به نظامی گری و کودتا و جنگ میکشد ، سیاست غلط پوتین و سیاست چند پهلوی شما دست آخر ایران و منطقه را به کا م جنگ فرو میبرد . اینرا من در مورد ایران مطمئنم
.
یک خبر بد دیگر برای شما دارم
هر چه بیشتر سعی کنید سیاست خودتانرا توضیح دهید و توجیه کنید و بگویید در مورد ایران شوخی نمیکنید بیشتر حمل بر ضعف میشود
bakht bakht / 16 September 2013
این همه تمرکز بر موضوع سلاح های شیمیایی و نادیده گرفتن کشتار روزمره ی مردم سوریه با سلاح های متعارف فقط نشان دهنده ی معیار های دوگانه ی غربی ها در مواجهه با تمام موضعات حساس جهان است. غرب فقط نگران تاثیر دسترسی تند روهای اسلامی به اسلحه ی شیمیایی بر امنیت خود است. چیزی که در کشورهای خاور میانه به هیچ وجه یک نگرانی درجه ی اول نیست و مردم در این بخش بحرانی فعلا بیشتر درگیر تلاش برای بقای خود هستند. درست در اولین روزی که اعلام شود سوریه دیگر سلاح شیمیایی ندارد همه خواهند گفت: خوب حالا چه؟ وضع مردم سوریه چه می شود؟ پاسخگو بودن جنایتکاران جنگی چه می شود؟ گزارش تیم سازمان ملل چه شد؟ چگونه ناکارامدی سازمان ملل در این بحران باید با تغییرات و اصلاحات ساختاری و مدیریتی توام شود؟
شمیم / 16 September 2013
آقای افشاری خط قرمز آمریکا و باراک اوبامای مذبذب استفاده از سلاح شیمیائی بود که13 بار-از جمله در خان العسل حلب, سراقب ادلب, دوما و عدرای دمشق و … شکسته شد و آخرین بار در حضور بازرسان سازمان ملل و با کشتار 1400 نفر!داشتن یا نداشتن سلاح که خط قرمز باراک جان متزازل نبود.ضعف و بی اخلاقی سیاسی در پرونده سوریه موج می زند و پوتین خان هم خوب همه را با این لاوروف پا انداز دیپلماسی -که حتی از توهین به تصویربردار در ژنو ابائی ندارد-بازی می دهد. اگر این توافق امحاء سلاحهای شیمیائی سوریه عملی شد من اسمم را میگذارم خال قزی!دور کلام قرمزی! حالا ببین
فوق لیسانس بیکار / 16 September 2013
سوال اینست که نیروهای سپاه قدس د رکارزار سوریه چکار میکنند؟
kamran / 17 September 2013
آقا و یا خانم خال قرمزی دور کلاهت قرمزی
مطمئن باشید که آمریکا و شرکایش (در اروپا و اسیا) به حساب بشار اسد و زراد خانه مرگبار شیمیائی او خواهند رسید و اگر ایران و شرکایش (حزب الله و …) دست از جاه طلبی های خود بر ندارند سرنوشت بدتری در انتظار آنان خواهد بود.
دنیا دیگر جائی امن و محلی آسوده برای دیکتاتور ها نخواهد بود. وجدان جهانی و وجه غالب آن بدنبال آزادی و دموکراسی برای همه است.
شهرام / 17 September 2013
با فروکش کردن احتمال حمله نظامی آمریکا به سوریه
سرداران رجزخوانی را از سر گرفتند
شیرین کریمی
………
سردار محمد علی جعفری گفته: “آخرین شکست دشمن و استکبار در برابر مقاومت در سوریه بود که این توطئه که می‌خواستند دخالت نظامی کنند به شکست خورد و برنامه اصلی آنها مانند سایر برنامه‌هایشان ناکام ماند. این در حالی است که دشمن گفته بود اگر نتوانیم به سوریه دست پیدا کنیم به ایران هم نمی‌توانیم دست یابیم !!
sara / 17 September 2013